gan by Jessica Colley-Clarke
Ac mae i gyd yn ymwneud a morfeirch.
Y cam cyntaf wrth wneud halen môr eithriadol Halen Môn yw dilyn y morfeirch. Yn 1983, agorodd Alison a David Lea-Wilson yr acwariwm mwyaf yng Nghymru, y Sw Môr, gan wybod bod bridio meirch môr yn dynodi dŵr arbennig o lân.
“Mae morfeirch yn fridwyr ffyslyd iawn,” meddai Alison wrth Condé Nast Traveller. “Ond maent yn hapus yn bridio yma.” Roedd yr amodau’n ddelfrydol ar gyfer cynhyrchu halen: llanw cryf, dŵr hallt a ddygwyd o Lif y Gwlff, ac absenoldeb unrhyw ddiwydiant trwm gerllaw.
Ym 1997, cerddodd y Lea-Wilson’s i lan y Fenai ar Ynys Môn, a lansiodd arbrawf yn eu cegin un o gwmnïau halen môr blaenllaw’r byd, Halen Môn. Gan lenwi sosban gyda’r dŵr hwnnw, ac yna ei ferwi tan i’r dŵr anweddu, ffurfiwyd y crisialau halen. Dwy flynedd ar bymtheg yn ddiweddarach, ymunodd y crisialau hynny â Ham Parma a Champagne pan ddaeth y cynnyrch cyntaf yng Nghymru i gyflawni statws Dynodiad Tarddiad Gwarchodedig, neu PDO, dynodiad sy’n nodi rhinweddau unigryw cynnyrch i’w leoliad daearyddol.
Darllenwch weddill yr erthygl yma.
